Minder toegevoegde suikers, beter voor ieders gezondheid

Genieten van iets zoets met minder snelle suikers

We weten allemaal dat te veel suiker niet goed is voor de gezondheid. Toch zijn veel mensen nog steeds verknocht aan de zoete smaak van desserts, koekjes en frisdranken. Wat kan je doen om smaakvolle, gezonde maaltijden te serveren met minder toegevoegde suikers? Welke alternatieven bestaan er voor suikerrijke producten, en wat betekenen de labels ‘suikervrij’, ‘suikerarm’ en ‘met zoetstof’? Benedicte De Zutter, marketingmanager en diëtiste bij Revogan, maakt ons wegwijs in deze complexe materie.

Snelle versus trage suikers

10% van de dagelijkse energie-inname

De Belg eet elke dag gemiddeld 72 tot 100 gram suiker – goed voor twee pakken van één kilo suiker per maand, of dubbel zoveel als aanbevolen wordt. De WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) raadt aan om de dagelijkse suikerinname van vrije ‘snelle’ suikers (toegevoegde suikers + fructose en honing) te beperken tot minder dan 10% van de totale dagelijkse energiebehoefte voor volwassenen en kinderen. Suiker is echter alomtegenwoordig in onze voeding. Te veel snelle en toegevoegde suikers eten is nefast voor de gezondheid en kan onder andere tandbederf, overgewicht en diabetes type-2 in de hand werken. Om te begrijpen welke suikers het best vermeden worden voor de gezondheid en hoe we minder suikerrijke voeding kunnen eten, is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen de verschillende bronnen/soorten suikers (koolhydraten).

Koolhydraten zijn een belangrijk bron van energie voor het lichaam. Ze moeten door het verteringsmechanisme afgebroken worden tot glucose, de brandstof voor het lichaam. Koolhydraten zijn de verzamelnaam voor monosachariden, disachariden, oligosachariden en polysachariden. Alle koolhydraten leveren 4 kcal/g.

Vermijd snelle suikers

Mono- en disachariden zijn snelle suikers omdat de glucose snel vrijkomt. Ze hebben een zoete smaak en zijn van nature aanwezig in onze voeding (bijvoorbeeld glucose en fructose in fruit, lactose in melk). Maar deze suikers worden aan veel voedingsmiddelen toegevoegd omwille van de textuur, de kleur, de smaak en de houdbaarheid. Niet alleen in bijvoorbeeld vruchtensappen, limonades en gebak, maar ook in producten waar je het niet van verwacht, zoals charcuterie, soep- en sauspoeders. Allemaal producten die we niet per definitie als ‘zoet’ beschouwen. Deze toegevoegde suikers zijn meestal sucrose (sacharose) of tafelsuiker, maar ook dextrose (druivensuiker), fructose, maltose, siroop, stroop, honing, kokosbloesemsuiker, invertsuiker of melasse.

Zoals de naam aangeeft, worden snelle suikers snel opgenomen in de bloedbaan. Dat leidt tot een bloedsuikerpiek en bijhorende energieboost. Maar daarna daalt de bloedsuikerspiegel weer even snel en komt er een onvermijdelijke dip. Lees: vermoeidheid, irritatie en verminderde concentratie. Je krijgt hierdoor weer zin in zoet en grijpt opnieuw naar suiker. Zo heb je weer calorieën binnen, wat op termijn kan leiden tot gewichtstoename. Veel suikerrijke producten bevatten weinig tot geen vezels, vitamines en mineralen. Het zijn ‘lege calorieën’. Bovendien zijn ze vaak rijk aan vet en zijn ze slecht voor de tanden. Kortom, snelle suikers zijn te vermijden.

Natuurlijke suikers uit fruit, groenten en zuivelproducten zijn een onderdeel van een gezond voedingspatroon en worden best niet geschrapt van het menu. Hoewel deze snelle suikers bevatten, zitten ze ook boordevol essentiële voedingsstoffen.

Kies voor trage suikers

Oligosachariden en polysachariden zijn trage suikers. Doordat ze een lange aaneenschakeling zijn van vele glucosemoleculen, moeten ze eerst gesplitst worden in de afzonderlijke suikermoleculen. Daardoor worden ze langzamer opgenomen in ons lichaam. Trage suikers of complexe koolhydraten vind je in volkoren graanproducten zoals brood, rijst en deegwaren, zetmeel houdende producten zoals aardappelen, in peulvruchten en groenten. Deze voedingsmiddelen zijn rijk aan mineralen en vitamines. Ze leveren evenveel energie als suiker (4 kcal/g), maar worden trager verteerd. Zo heb je langer een voldaan gevoel en hou je drang naar suiker beter onder controle. Conclusie: in een gezond voedingspatroon horen trage suikers thuis als leverancier van energie.

Trage suikers of complexe koolhydraten vind je in volkoren graanproducten zoals brood, rijst en deegwaren, zetmeel houdende producten zoals aardappelen, in peulvruchten en groenten

Minder toegevoegde suikers

Focus op pure, onbewerkte voeding

Wil je gezonde, smaakvolle maaltijden serveren met minder toegevoegd suiker? Dan luidt het advies om te focussen op pure en verse (lees: onbewerkte) voeding met vooral trage suikers. Hier zijn enkele tips:

• Vervang gesuikerde ontbijtgranen en kant-en-klare muesli of granola door een zelfgemaakte mix van graanvlokken, zaden en noten. Voeg er wat vers fruit aan toe en eventueel magere of halvolle melk.
• Kies voor complexe koolhydraten zoals brood, granen, deegwaren ... en beperk voeding met enkelvoudige suikers (mono- en disachariden) zoals snoep, frisdrank, suiker, graanstropen ...
• Zorg voor een betere stoelgang door meer vezels te eten. Rauwkost is rijk aan vezels, vitamines en mineralen én is een ideale hongerremmer.
• Maak verse soep in plaats van kant-en-klare soep.
• Vervang koekjes, chocolade en snoep door verse groenten en fruit: snacktomaatjes, worteltjes, appel, banaan... Of serveer een volkoren boterham of een handvol ongezouten noten.
• Vervang kant-en-klare dressings en sauzen door zelfgemaakte op basis van olie en/of azijn met kruiden.
• Eet minder suikerrijke desserts en kies voor natuuryoghurt zonder toegevoegde suikers. Voeg er wat vers fruit of noten aan toe.

Suikerarme en suikervrije producten

Wie om gezondheidsredenen suikerarm of suikervrij wil/moet eten, moet dus het volgende doen:

• Het totaal aantal suikers verminderen en kiezen voor voedingsmiddelen waarvan het aandeel natuurlijke suikers niet te hoog ligt.
• Minder geraffineerde suiker toevoegen aan de bereidingen.
• Maaltijden/producten kiezen met minder toegevoegde suikers.

Een voedingspatroon zonder koekjes, chocolade, dessertjes, confituur enzovoort is echter een beetje saai en bijna ondenkbaar. Gelukkig zijn er veel alternatieven beschikbaar. Om de consument zo goed mogelijk te helpen, worden de verpakkingen voorzien van gezondheidsclaims.

Gezondheids- en suikerclaims

Suikervrij, suikerarm, met zoetstof

Voedings- en gezondheidsbeweringen mogen in reclameboodschappen alleen maar gebruikt worden als ze op de Europese lijst van goedgekeurde claims voorkomen. Het gebruik van deze toegestane voedingsclaims en gezondheidsclaims is aan strikte voorwaarden gebonden om de consument te beschermen.

Suikervrij

Een suikervrij product is een product met een suikergehalte van max. 0,5 gram per 100 gram of 0,5 gram per 100 milliliter.

Suikerarm

Een suikerarm product is een product met een suikergehalte van max. 5 gram per 100 gram of 2,5 gram per 100 milliliter.

Deze twee waarden zijn bijzonder laag, waardoor voedingsmiddelen die van nature suiker bevatten de claims niet kunnen dragen. Zo bevat confituur 60% suiker. Ook al wordt ze gezoet met zoetstoffen, dan nog liggen de waarden boven 5 gram per 100 gram confituur. Ook voor koekjes en gebak is dit niet zo evident, zeker als er met een fruitvulling gewerkt wordt. Een hele uitdaging dus voor de voedingsindustrie.

Met zoetstof

Aan het product werd zoetstof toegevoegd.

Zonder toegevoegde suikers

Aan het product werden geen suikers toegevoegd. Dat betekent echter niet dat er totaal geen suikers in zitten, want vaak zijn er van nature suikers aanwezig in een product. Als dat zo is, moet op het etiket vermeld staan: ‘Dit product bevat van nature aanwezige suikers’.

Light

Een lightproduct bevat 30 % minder suiker, vet of calorieën bevat in vergelijking met het ‘standaard’ product. Als het product 30% minder suiker bevat, mag de claim 'met minder suiker' gebruikt worden.

Bekijk het volledige plaatje

Om na te gaan hoeveel suikers er nu precies in een product zitten, kan je de nutritionele informatie (ingrediënten en voedingswaarden) raadplegen op de verpakking. De nutritionele info geeft het totale gehalte aan koolhydraten en de hoeveelheid suikers (waarvan suikers). Belangrijke kanttekening: hier wordt geen onderscheid gemaakt tussen suiker die van nature aanwezig is in het product en toegevoegde suikers.

Ook in de voedingsclaims op de verpakking wordt dat onderscheid niet gemaakt. Bovendien vertellen deze niet altijd het volledige verhaal. Zo hebben ze vaak enkel betrekking op één voedingsstof in het product, zonder rekening te houden met het totale nutritionele profiel. Neem bijvoorbeeld light chips: deze bevatten wel minder vet, maar het caloriegehalte verschilt feitelijk weinig van dat van gewone chips. Bovendien bevatten zowel light als gewone chips nauwelijks essentiële voedingsstoffen en zijn ze geen noodzaak in het dieet - het zijn luxeproducten.

Minder suiker in ziekenhuizen en zorginstellingen 

Zoals reeds aangehaald, spelen de voedingsfabrikanten in op de toenemende vraag naar suikervrije en suikerarme producten. Het Gentse bedrijf REVOGAN biedt bijvoorbeeld een uitgebreid assortiment kant-en-klare of convenience producten waarmee keukenchefs in ziekenhuizen en zorginstellingen aan de slag kunnen.

Gezonde voeding is een belangrijk onderdeel van de zorg en daar wil REVOGAN met haar producten aan bijdragen. Benedicte De Zutter zet enkele suikervrije en suikerarme producten op een rijtje die interessant zijn voor de zorgsector:

Allsan

In het kader van de algemene gezondheid en de aanbevelingen om minder suikers en meer vezels te eten, werd het productgamma Allsan ontwikkeld. Allsan staat voor gezonde voeding (san) voor iedereen (all) voor elke dag en brengt producten met meer vezels, minder calorieën, minder suikers en zonder kunstmatige zoetstoffen. Zo bevat Allsan-confituur 30% minder suikers en 40% minder calorieën in vergelijking met gewone confituur, terwijl ze net zo lekker smaakt. Bovendien is ze verrijkt met natuurlijke vezels, die goed zijn voor de gezondheid. Er is ook een vezelrijke chocoladesnack die tot 70% minder suikers bevat.

Prodia

Het productgamma van Prodia wordt gekenmerkt door een laag gehalte aan mono- en disachariden. Prodia-broodbeleg met fruit (confituur) bevat slechts 6 g snelle suikers/100 g (afkomstig uit het fruit). Met 80 kcal/100 g is het bovendien caloriearm. Prodia-confituur bevat 90% minder suikers en 65% minder calorieën dan gewone confituur. Het gamma bevat ook twee soorten chocopasta en een speculoospasta met een extreem laag gehalte aan vet en 65% minder calorieën dan standaardproducten. De zwarte choco en de speculoospasta zijn bovendien glutenvrij en lactosevrij. Alle Prodia-producten zijn gezoet met zoetstoffen. Op de verpakking staat de claim ‘suikervrij’ of ‘suikerarm’ en ‘met zoetstoffen’.