Slimme technologie biedt kansen voor gepersonaliseerde maaltijdaanpak

AI en datatechnologie in de zorgkeuken

Artificiële intelligentie (AI) en data zijn niet meer weg te denken in de zorgsector. Ook binnen de grootkeukens van een zorginstelling zijn deze tools steeds vaker onmisbaar. Vernieuwende projecten zoals voorspellende software en een digitaal maaltijdbeheersysteem verbeteren niet alleen de keukenprocessen, maar hebben ook een impact op de gezondheid van de patiënt.

Slim voorraadbeheer met Smart Meal Planning

Van keukenvoorraden tot de maaltijd die effectief op het bord van een patiënt terechtkomt: slimme technologieën kunnen ondersteuning bieden in elk onderdeel van het productieproces. Binnen Smart Meal Planning wordt onderzocht hoe AI productiehoeveelheden kan voorspellen om zo de keukenvoorraad te optimaliseren. “Hogeschool Vives bouwde in samenwerking met KU Leuven een AI-gestuurd platform dat met data van retailers en leveranciers aan de slag gaat om aan accurate vraagvoorspelling te doen”, zegt Ruth Verstraete, innovatiemanager bij Flanders’ FOOD en betrokken bij het project.

Het praktijkgerichte TETRA-project, dat gesteund wordt door VLAIO, stemt zo de effectieve vraag van de consument beter af op de beschikbare productiehoeveelheden. Vooral organisaties met kant-en-klare maaltijden en bederfbare producten, zoals scholen en ziekenhuizen, kunnen hiervan profiteren. De technologie houdt onder meer rekening met verkoopgegevens, trends en weersvoorspellingen. “Ook laattijdige aanpassingen in bestellingen worden in rekening gebracht, wat zorgt voor een efficiënte planning. Hierdoor kan de werkdruk beter opgevangen worden en is er minder verspilling.” Dat betekent een aanzienlijke kostenbesparing voor cateringbedrijven.

Kwalitatief aanbod

Het project, dat loopt tot eind 2025, leverde waardevolle inzichten op: “We kregen de feedback dat het makkelijk is om zowel de maaltijden als de personeelsplanning goed op voorhand te kunnen bepalen. Zo worden er kosten bespaard met behoud van het kwalitatief aanbod.”

Na afloop is het de bedoeling om het platform verder commercieel uit te bouwen, zodat de opgedane kennis kan worden vertaald naar bruikbare toepassingen in het werkveld. “De partners van het project bekijken of er momenteel nog informatietekorten zijn op onderzoeksniveau en of er nog noden zijn vanuit de cateringsector. We willen ervoor zorgen dat de technologie effectief inzetbaar is binnen de foodretailmarkt.”

Moet het personeel zich zorgen maken dat AI binnenkort het roer overneemt in de zorgkeuken? “AI en data zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij, ook niet in de zorg. Maar het is echt niet zo dat deze het personeel gaan vervangen”, lacht Verstraete. “AI kan een mooie aanvulling zijn om tot een hogere efficiëntie binnen de zorgcatering te komen.”

Voeding op maat met Nexuzhealth Meal

Vegan, intoleranties, allergieën, … De maaltijden binnen zorginstellingen zijn nog nooit zo divers geweest. Een maaltijdbeheersysteem kan een oplossing bieden. Zo stelt de software van Nexuzhealth Meal automatisch een maaltijd samen op basis van de voorkeuren en het medische dossier van de patiënt. “Door centrale toegang tot informatie zoals allergieën, dieetrestricties en nutritionele behoeften kan de geavanceerde technologie slimme, gepersonaliseerde maaltijdsuggesties doen”, vertelt Inge Vanormelingen, implementator van Nexuzhealth Meal.

De patiënt kan via een app op het eigen toestel een keuze voor de maaltijd en portiegrootte doorgeven. Hierdoor wordt de eetlust van de patiënt gestimuleerd en ondervoeding tegengegaan. “Voor het keukenpersoneel betekent dit minder manueel werk, minder fouten, tijdswinst en efficiëntie. De centrale aansturing van menu’s en productieplanning zorgt voor een eenvoudige opvolging van wijzigingen en optimalisatie van de keukenlogistiek.”

Therapietrouw

Ook voor de zorgvrager zonder smartphone of itsme is er een oplossing: “Zorgverleners of gemachtigde mantelzorgers kunnen de maaltijdkeuzes nog steeds manueel registreren. Wanneer de patiënt niet zelf kiest, kan het systeem een voorstel doen op basis van de medische gegevens.”

Patiënten krijgen enkel maaltijdopties te zien die medisch verantwoord zijn. “Niet-therapietrouwe keuzes zijn uitgesloten. Een diabetespatiënt zal bijvoorbeeld geen dessert met toegevoegde suikers kunnen kiezen als dit medisch niet verantwoord is”, vult Tine Theerlynck, mede-implementator van het systeem, aan.

Verschillende zorginstellingen, zoals AZ Glorieux, maken al gebruik van het maaltijdbeheersysteem. “In totaal werden er in 2024 maar liefst 696.895 maaltijden gekozen door de patiënt via de app”, zegt Theerlynck. En dat zorgde voor een bijkomend voordeel: “Doordat zij gericht kunnen selecteren wat ze effectief willen eten, leidt dit tot aantoonbaar minder voedselverspilling.”

Persoonlijke monitoring via FINE

Er is een stijgende vraag naar maaltijden op maat die bijdragen aan het genezingsproces. Toch ontbreken er gedetailleerde inzichten op individueel niveau. FINE, ofwel het Food Intake Ecosysteem, wil daar verandering in brengen door middel van gerichte datacaptatie.

“Op dit moment is er weinig zicht op wat patiënten+ echt eten. De monitoring van voedselinname en -verlies gebeurt via eenvoudige en soms subjectieve scoresystemen. Hierdoor ontbreken betrouwbare data over intake van essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten”, legt Rani Roye, innovatiemanager bij Flanders’ FOOD en trekker van het project, uit.

Aan de hand van een nieuwe slimme monitor wordt nauwkeurig geregistreerd wat de patiënt eet en wat er op het bord blijft liggen. Deze technologie kan bijvoorbeeld vroegtijdige interventie door een diëtist mogelijk maken. “Er zijn al heel wat projecten geweest rond voedselverlies, maar die focusten op de keuken of instelling als geheel. Wij willen gaan kijken naar de data die gegenereerd worden op het niveau van de individuele patiënt."

Data-ecosysteem

FINE bekijkt ook hoe de verzamelde voedingsdata aan andere databronnen binnen de zorginstelling kunnen worden gekoppeld: “Het zou bijvoorbeeld enorm interessant kunnen zijn om de voedselmonitoring te koppelen aan de medische gegevens van de patiënt. Zo kunnen AI-gestuurde inzichten helpen om ondervoeding sneller te detecteren of aangepaste voeding aan te bieden.”

“Als laatste stap wordt er gekeken naar de mogelijkheden van een data-ecosysteem waarbij meerdere zorginstellingen op een veilige manier gegevens kunnen uitwisselen en vergelijken. Op die manier kan een dataspace de basis leggen voor inzichten rond voeding en gezondheid bij zorgverleners- en keukens”, besluit Roye. Het FINE-project is een COOCK+project, uitgevoerd door Flanders’ FOOD, Medvia en de partners ILVO, VIVES en Imec en wordt gesteund door VLAIO. Naast kennisopbouw ligt een grote focus op kennisverspreiding, informeren en sensibiliseren.

Door in te zetten op AI en slimme datatechnologie, maken deze projecten de weg vrij voor een toekomst waarin voeding, techniek en gezondheid in de zorgkeuken nog beter op elkaar afgestemd zijn. En dit op maat van elke patiënt.

Tips om zorgcatering warm te maken voor slimme technologie van morgen
-Sensibiliseer en betrek het personeel vanaf het begin. Door hen mee te laten nadenken over een nieuwe tool, creëer je een praktische en bruikbare oplossing die door iedereen wordt gedragen.
-Bekijk data niet als doel op zich, maar als een hulpmiddel om mensen, processen en organisaties beter te ondersteunen.
-Integreer digitale tools stap voor stap. Zo ontstaan er gaandeweg waardevolle inzichten, efficiëntere processen en betere zorg.